NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM LÀ GÌ?

Ngộ độc thực phẩm là tình trạng bệnh lý xảy ra do ăn, uống thực phẩm có chứa chất độc.

Các dạng ngộ độc và biểu hiện:

Ngộ độc cấp tính: thường xảy ra sau khi ăn vài phút đến vài giờ, với các triệu chứng như: Buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy hoặc có các triệu chứng về thần kinh như: nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, hoặc nặng hơn, khó thở, choáng, hôn mê.

Ngộ độc mãn tính thường do chất độc tích tụ dần trong cơ thể gây các bệnh mãn tính như: ung thư, tổn thương hệ thần kinh...

Có nhiều cách phân loại NĐTP nhưng cách thông dụng nhất là phân loại theo nguyên nhân gây ngộ độc:

1. NĐTP do vi sinh vật:        

*  Các tác nhân vi sinh vật thường gây NĐTP: Vi khuẩn, vi rút, kí sinh trùng.

          * Các nhóm thực phẩm có nguy cơ cao dễ bị nhiễm vi sinh vật gây ngộ độc: Thịt gia súc, gia cầm, sữa và các sản phẩm từ sữa: Bơ, pho mát, kem...Trứng và các sản phẩm từ trứng, cá và thuỷ sản các loại, thực phẩm đóng hộp, các loại rau: đặc biệt là các loại rau được bón bằng phân bắc, nước sốt, salad…

* Đặc điểm ngộ độc do vi sinh vật:

Thời gian nung bệnh: Trung bình từ 4 - 48 giờ, thường là lâu hơn so với NĐTP do hoá chất.

Triệu chứng lâm sàng: Chủ yếu là triệu chứng tiêu hoá: Đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, có thể kèm theo triệu chứng sốt hoặc ngấy sốt;

Thường xảy ra ở mùa nóng, số lượng người mắc lớn nhưng tỷ lệ tử vong thấp.

2 Ngộ độc thực phẩm do hoá chất:

* Các loại thực phẩm hay nhiễm hoá chất: Rau quả: thường nhiễm hoá chất bảo vệ thực vật. Thuỷ sản: thường nhiễm kim loại nặng. Thực phẩm chế biến như giò, chả hoặc bánh kẹo: gây ngộ độc do sử dụng các chất phụ gia thực phẩm quá liều hoặc các chất đã bị cấm. Thịt gia súc, gia cầm: còn tồn dư quá mức các loại kháng sinh, hormon trong thức ăn hoặc hoá chất bảo quản thực phẩm.

* Đặc điểm ngộ độc thực phẩm do hoá chất:

          Thời gian nung bệnh ngắn: từ vài phút đến vài giờ. Với ngộ độc cấp tính, thường ngắn hơn so với ngộ độc thực phẩm do vi sinh vật;

          Ngộ độc thực phẩm do hóa chất có thể gây ngộ độc cấp tính hoặc mạn tính: Ngộ độc cấp tính, chủ yếu là hội chứng về thần kinh (chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, nôn), thường không kèm theo triệu chứng sốt; Ngộ độc mãn tính liên quan đến thói quen ăn uống như ngộ độc hàn the do ăn giò, chả có sử dụng hàn the hoặc ngộ độc thuỷ ngân do ăn cá bị nhiễm thuỷ ngân

3. Ngộ độc thực phẩm do bản thân thức ăn chứa chất độc tự nhiên:

* Các loại thực phẩm có sẵn chất độc: Thực vật có chất độc: Nấm độc, khoai tây mọc mầm, sắn độc, măng độc, lá ngón, đậu đỗ độc, hạt lanh, hạnh nhân đắng. Động vật có chất độc: Cóc, cá nóc, nhuyễn thể, bạch tuộc xanh

* Đặc điểm ngộ độc thực phẩm do ăn phải thực phẩm có độc tố tự nhiên: Thời gian nung bệnh: 2 - 4 giờ. Triệu chứng: chủ yếu là triệu chứng thần kinh (buồn nôn, nôn, rối loạn cảm giác, vận động, đau đầu...) kèm theo triệu chứng tiêu hoá (đau bụng, tiêu chảy). Tỷ lệ tử vong thường rất cao.

4. Ngộ độc thực phẩm do thức ăn biến chất:

* Nguyên nhân thức ăn bị biến chất: Trong quá trình bảo quản, cất giữ thực phẩm nếu không đảm bảo đúng quy trình vệ sinh, các chất dinh dưỡng trong thực phẩm sẽ bị vi sinh vật, các men phân giải làm cho thức ăn bị biến chất, chứa các chất gây độc. Hoặc dưới tác động của các yếu tố tự nhiên như: ánh sáng, nhiệt độ, oxy trong không khí, các vết kim loại nặng cũng làm cho thực phẩm bị hư hỏng, biến chất, làm thay đổi mùi vị, màu sắc…có thể chứa các chất trung gian chuyển hoá gây độc.

* Các loại thực phẩm dễ gây ngộ độc do bị biến chất: Các loại thực phẩm có nguồn gốc từ thịt: thịt luộc, thịt xào, thịt băm, thịt kho, pate, xúc xích, lạp xường, chả ...Các thực phẩm có nguồn gốc từ cá: Chả cá, cá kho, cá ướp. Các thực phẩm chế biến với dầu mỡ: Xào, rán

* Đặc điểm ngộ độc thực phẩm do thức ăn bị biến chất:

          Thời gian nung bệnh: 2 - 4 giờ

          Biểu hiện: chủ yếu là hội chứng tiêu hóa (đau bụng, buồn nôn, nôn từng cơn) kèm theo triệu chứng tiết nước bọt, ngứa cổ họng, choáng váng, đau đầu, co giật, nổi mề đay (do chất đạm bị biến chất)

Tỷ lệ tử vong thấp nhưng nguy hiểm là tích lũy chất độc và làm cho thức ăn mất hết dinh dưỡng do một số chất phá hủy các Vitamin A, D, E.

TÓM LẠI: Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm thực phẩm nhưng hoàn toàn là do sự bất cẩn và thiếu hiểu biết của con người gây ra. Chúng ta hoàn toàn có thể phòng tránh được các nguyên nhân gây ô nhiễm thực phẩm. Người sản xuất, chế biến kinh doanh thực phẩm cần có lương tâm và trách nhiệm để sản xuất, kinh doanh, chế biến thực phẩm đảm bảo vệ sinh, an toàn cho người sử dụng. Góp phần tích cực trong sự nghiệp chăm sóc, nâng cao sức khỏe con người và phát triển kinh tế, văn hóa của mỗi gia đình và toàn xã hội.

Trạm Y Tế phường Hàm Rồng